Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΡΙΧΑΡΔΟΣ Ο Γ

Eίναι θρίαμβος -και θρίαμβος όχι κοινός- της τέχνης ενός μεγάλου δραματουργού να έχει υψώσει σε ήρωα τραγωδίας πρόσωπο τόσο εγκληματικό καθώς ο Ριχάρδος του Γκλόστερ. Για την ακρίβεια, βρισκόμαστε εδώ μπροστά σε μια πρόκληση: Η τραγωδία δεν απαιτεί βέβαια ήρωες που να είναι υποδείγματα αρετής· δεν μπορεί όμως και να πετυχαίνει τις οφειλόμενες αντιδράσεις μέσα στην ψυχή του θεατή όταν υψώνει σε σύμβολα πρόσωπα αποκρουστικά, που να ευχόμαστε τη συντριβή τους. Ο Ριχάρδος έχει γιγαντωθεί κάνοντας εγκλήματα. Καταλαβαίνουμε πως η βασιλεία του πρέπει να είναι ένας εφιάλτης για τους τρίτους, πως ο ίσκιος του πέφτει γύρω μολυβένιος, πως η παρουσία του αλλάζει το νόημα των στιγμών. Λογικά, θα έπρεπε να ευχόμαστε την καταστροφή του - και πραγματικά την ευχόμαστε. Την ίδια στιγμή ωστόσο νιώθουμε πως όταν αυτός λείψει, κάποιο ανεξήγητου μεγέθους ανθρώπινο υπόδειγμα θα χαθεί: κάποιο υπόδειγμα που ενσαρκώνει το εωσφορικό στοιχείο χωρίς ποτέ να παύει και να είναι συνεπέστατα ανθρώπινο. Στον εικονοκλαστικό διονυσιασμό του μέσα, υπάρχει κάτι το τιτανικό, που παίρνει καθαυτό ηρωικές διαστάσεις. Και το δέος που εμπνέει, περιέχει την αισθητική κατηγορία του Υψηλού. Ο Ριχάρδος συναρπάζει με την ένταση ενός ζοφερού μεγαλείου. (Άγγελος Τερζάκης)