ΕΧΕΙ ΔΙΚΙΟ Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΥ; Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ (1821-1923)

Η παρούσα μελέτη του Βούλγαρου ιστορικού Ιβάν Ίλτσεφ περιγράφει τους προπαγανδιστικούς μηχανισμούς που δημιούργησαν τα βαλκανικά κράτη, από τη σύσταση τους έως-και το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, προκειμένου να επηρεάσουν την παγκόσμια κοινή γνώμη - και ιδιαίτερα την ευρωπαϊκή- για το δίκαιο των επιχειρημάτων και των αγώνων τους. Ο Ίλτσεφ χρησιμοποιεί ποικίλο αρχειακό υλικό και μια ογκώδη βιβλιογραφία, προκειμένου να ανασυνθέσει και να αναλύσει τους μηχανισμούς της προπαγανδιστικής τακτικής. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς τους πακτωλούς χρημάτων που διέθεσαν οι ενδιαφερόμενοι, τόσο προς το εσωτερικό όσο και προς το εξωτερικό, προκειμένου να συγκροτήσουν ομάδες που θα διάκειντο φιλικά προς τις απόψεις τους, αποτελούμενες από πολιτικούς, διπλωμάτες, ιστορικούς, γεωγράφους, δημοσιογράφους. Μυστικά κονδύλια από τα εκάστοτε Υπουργεία Εξωτερικών χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να επιτευχθεί ο προσεταιρισμός σημαντικών προσώπων που επηρέαζαν την πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων, αλλά και διαμόρφωναν την κοινή γνώμη στις ξένες πρωτεύουσες, καθώς και ο συντονισμός της δράσης οργανώσεων φοιτητών και σωματείων αποδήμων και προσφύγων. Ιδιαίτερα μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο και κατά τη διάρκεια της Ανατολικής Κρίσης ο αγώνας εντάθηκε. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο συγγραφέας: "Θλιβερό ήταν το αποτέλεσμα της προπαγάνδας στα Βαλκάνια. Οι προπαγανδιστές, στην πραγματικότητα, βάθαιναν το χάσμα ανάμεσα στους λαούς. Υπερέβαλαν και καθιέρωναν τα ήδη υπάρχοντα αρνητικά στερεότυπα. Εν ονόματι των εθνικών συμφερόντων των χωρών τους, έτσι όπως τα κατανοούσαν οι ίδιοι, επίμονα, ακούραστα, δουλεύοντας ατέλειωτες ώρες, μακριά από το βλέμμα της κοινωνίας, έκοβαν και το πιο αδύναμο και ευαίσθητο γεφυράκι προς την αμοιβαία συνεννόηση. Αυτός συνιστά έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους της προπαγάνδας στην εξωτερική πολιτική. Γιατί οι σπόροι, σπαρμένοι πριν δεκαετίες, δίνουν δηλητηριώδεις καρπούς και τώρα, ενώ η βία ρίχνει τη βαριά σκιά της."