ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Τι θεωρείται ιστορία; Είναι η ιστορική έρευνα επιστημονική; Σε τι διαφέρει η εξήγηση από την κατανόηση ενός ιστορικού συμβάντος; Τι ρόλο διαδραματίζουν οι αξιακές κρίσεις των ιστορικών; Υπάρχουν ιστορικοί νόμοι; Ποιος είναι ο ρόλος και η φύση της αφήγησης; Υπάρχει αναγκαιότητα στην ιστορία; Μπορούμε να διατυπώσουμε ασφαλείς ιστορικές προβλέψεις; Ποιος είναι ο ρόλος της τύχης; Είμαστε ελεύθεροι;

Ο W. Dray εξετάζοντας τα πιο πάνω ερωτήματα αναλύει πέντε θεμελιώδη ζητήματα της μεταθεωρίας της ιστορίας: την έννοια της εξήγησης και της κατανόησης, την επιρροή που ασκούν στην ιστορική μέθοδο οι αξιακές κρίσεις των ιστορικών, τη φύση των ιστορικών αιτιών, το χαρακτήρα και το ρόλο της αφήγησης και, τέλος, την έννοια της αναγκαιότητας της τύχης και της καινοτομίας στην ιστορική διαδικασία.

Ο Dray, αρχικά, διακρίνει ανάμεσα στη θεωρησιακή και την αναλυτική φιλοσοφία της ιστορίας. Κατόπιν, εκθέτει και αναλύει την έννοια της εξήγησης, την ανεπάρκεια του μοντέλου εξήγησης των φυσικών επιστημών και την εναλλακτική προσέγγιση του Collingwood. Ακολούθως, εξετάζει το κατά πόσον η ιστορική μέθοδος είναι αντικειμενική και κατ' επέκταση, για ορισμένους φιλοσόφους, επιστημονική. Παραθέτοντας συγκεκριμένα ιστορικά παραδείγματα προσεγγίζει το ζήτημα των ιστορικών αιτιών και της αιτιότητας, επισημαίνοντας τους προβληματισμούς που εγείρονται από την έννοια αυτή. Στη συνέχεια εξετάζει το ρόλο και τη φύση της αφήγησης στην ιστορική μέθοδο και, τέλος, διερευνά το αίτημα του ντετερμινισμού και τις επιπτώσεις που απορρέουν από μια τέτοια παραδοχή.

Το σημαντικό αυτό έργο καλύπτει με σαφήνεια τα βασικά ζητήματα της φιλοσοφίας της ιστορίας, όπως αυτά αναπτύχθηκαν μετά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Απευθύνεται τόσο στους φιλοσόφους και τους ιστορικούς όσο και σε εκείνους που επιθυμούν να προσεγγίσουν τη μεταθεωρία της ιστορικής μεθόδου.