Η "ΔΙΗΓΗΣΙΣ" ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΤΟΥ ΝΑΝΖΙΑΝΖΗΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΣΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ (1808-1810)

Η ανά τους αιώνες ιστορία του Ναού της Αναστάσεως αποτελεί ένα από τα γοητευτικότερα κεφάλαια της εκκλησιαστικής ιστορίας μας, αλλά και μία από τις πλέον ηρωϊκές σελίδες στην ιστορία της Ρωμηοσύνης. Με κόπους, πόνους, μόχθους και θυσίες προσωπικές οι Αγιοταφίτες μοναχοί, να διατηρήσουν την ρωμαίικη κυριαρχία επί των Παναγίων Προσκυνημάτων και του Παναγίου Τάφου, την θεμελιωμένη ιστορικά και διαχρονικά σε πλήθος αυτοκρατορικών και σουλτανικών εγγράφων και ορισμών. Ο κυριότερος κίνδυνος τον οποίο από το 10ο αιώνα και διαχρονικά αντιμετώπισαν οι Αγιοταφίτες μοναχοί ήταν εκείνος των διεκδικήσεων και των προσπαθειών σφετερισμού των δικαίων τους από εκπροσώπους άλλων δογμάτων. Λατίνοι και Αρμένοι, αλλά και Συριανοί και Κόπτες προσπάθησαν κατά καιρούς να καταπατήσουν τα ισχύοντα και να αποκομίσουν σχετικά οφέλη. Στον μετά χείρας τόμο εξετάζεται μια από τις πλέον κρίσιμες στιγμές αυτού του αγώνα, όταν το 1808 οι Αρμένιοι πυρπόλησαν το Ναό της Αναστάσεως, με την ελπίδα ότι καθώς οι Ρωμηοί Αγιοταφίτες δεν είχαν οικομική άνεση οι ίδιοι θα πρωταγωνιστούσαν στην ανοικοδόμηση, άρα θα διεκδικούσαν και θα αποκτούσαν κυριαρχία στα σπουδαιότερα Προσκυνήματα του μνημείου.