ΚΑΡΤΕΣΙΑΝΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ

Ο αναγκαίος δρόμος που οδηγεί προς μια γνώση απόλυτα θεμελιωμένη ή, πράγμα που είναι το ίδιο, προς μια φιλοσοφική γνώση, είναι αυτός μιας καθολικής αυτο-γνωσίας, καταρχάς μιας αυτογνωσίας της μονάδας και στη συνέχεια της κοινότητας των μονάδων. Μπορούμε επίσης να πούμε: μια ριζική και καθολική περαιτέρω συνέχιση των καρτεσιανών στοχασμών ή, πράγμα που είναι το ίδιο, μια καθολική αυτογνωσία είναι η ίδια η φιλοσοφία και περιλαμβάνει κάθε υπεύθυνη για τον εαυτό της γνήσια επιστήμη.

Οι Καρτεσιανοί στοχασμοί –πρωτοδημοσιευμένοι σε γαλλική μετάφραση το 1931– έχουν ως βάση διαλέξεις του Χούσσερλ στο Παρίσι με τίτλο Εισαγωγή στην υπερβατολογική φιλοσοφία (1929). Στο έργο αυτό, ο ιδρυτής της φαινομενολογίας επιχειρεί μία νέα συνολική εισαγωγική παρουσίαση της φιλοσοφίας του.

Η αναφορά στον Καρτέσιο οφείλεται στην εκτίμηση του Χούσσερλ πως η κατάσταση στην οποία βρίσκεται στις ημέρες του η φιλοσοφία δεν διαφέρει, όσον αφορά στην επιστημονικότητα και την αξιοπιστία των πορισμάτων της, από εκείνη στην οποία βρισκόταν κατά την εποχή του θεμελιωτή της νεότερης φιλοσοφίας. Η σύνολη ανθρώπινη γνώση, για ν’ αποκτήσει στέρεα βάση και αυστηρή αποδεικτικότητα, πρέπει να θεμελιωθεί στο υπερβατολογικό Εγώ. Τούτο, ωστόσο, δεν είναι στατικό, αλλά υπόκειται σε διαρκή γένεση· επιπλέον, δε, δεν είναι απομονωμένο, αλλά έχει συνείδηση και εμπειρία του Άλλου.

Οι Καρτεσιανοί στοχασμοί είναι έργο ιδιαίτερης σημασίας από διττής απόψεως: αφενός, συνιστούν πλήρη εισαγωγική παρουσίαση της υπερβατολογι­κής φαινομενολογίας· αφετέρου, εμπεριέχουν την πιο ολοκληρωμένη, δημοσιευμένη από τον ίδιο τον Χούσσερλ παρουσίαση τής περί διϋποκειμενικότη­τας θεωρίας του, η επίδραση της οποίας δεν περιορίζεται στην φιλοσοφία, αλλά επεκτείνεται και στις κοινωνικές επιστήμες.