ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Το βασικό μοτίβο που διαπνέει την πολιτική των αυταρχικών εθνικιστών είναι το να ξαναγίνει η χώρα τους μεγάλη. Σε κράτη που κατά το παρελθόν υπήρξαν μεγάλες δυνάμεις, οι εθνικιστές πολιτικοί ανατρέχουν στη «χρυσή» αυτή εποχή. Ο Χακάν Γιαβούζ, στο βιβλίο του Νοσταλγία για την Αυτοκρατορία, εστιάζει την προσοχή του στο πώς αυτή η τάση εκδηλώνεται στην Τουρκία, ένα έθνος που απώλεσε την αυτοκρατορία του πριν από έναν αιώνα και τώρα κυβερνάται από έναν αυταρχικό εθνικιστή που στηρίζει εν πολλοίς την εξουσία του στη νοσταλγία για την οθωμανική εποχή. Ο Γιαβούζ εμβαθύνει στις πολιτικές και κοινωνικές απαρχές των διαφόρων εκδοχών νοσταλγίας για την Οθωμανική Αυτοκρατορία (ΟΑ), όπως εκδηλώνονται σε ποικίλες -εθνοτικές και άλλες- ομάδες στην Τουρκία. Διερευνώντας τους λόγους και τους τρόπους με τους οποίους διάφορα τμήματα της τουρκικής κοινωνίας έχουν επιλεκτικά επαναφέρει την ΟΑ στη συνείδηση της κοινής γνώμης, ο Γιαβούζ ανιχνεύει τις αλλαγές που έχουν υποστεί οι μνήμες της ΟΑ. Σκιαγραφεί αυτή τη μεταμόρφωση αντλώντας από διάφορες πηγές - τουρκική λογοτεχνία, ιστορικά βιβλία ευρείας κατανάλωσης και άλλα πολιτισμικά προϊόντα από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 μέχρι και τον 21ο αιώνα. Διαπιστώνει ότι δύο θεμελιώδεις πτυχές της τουρκικής λογοτεχνίας είναι, από τη μια πλευρά, η κριτική που ασκεί στον ιακωβινικό εκσυγχρονισμό της Τουρκίας υπό τον Ατατούρκ, και από την άλλη, η επιθυμία να αναζητήσει στο οθωμανικό παρελθόν μια εναλλακτική πολιτική γλώσσα. Ακολούθως, ο Γιαβούζ επιχειρεί να εξηγήσει πώς μείζονες πολιτικοί δρώντες, συμπεριλαμβανομένου του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, αξιοποιούν την έννοια της αυτοκρατορίας για να διαμορφώσουν διακριτές εννοιολογικές συλλήψεις του εθνικισμού, του ισλάμ και του οθωμανισμού, οι οποίες εκμεταλλεύονται την εθνική νοσταλγία. Το οθωμανικό παρελθόν, όπως ανακαλείται στις ημέρες μας, φαίνεται να εδράζεται στις σύγχρονες συντηρητικές ισλαμικές αξίες. Ο συνδυασμός αυτών των μνημονικών ανακλήσεων με τις εν λόγω αξίες κατασκευάζει μια Τουρκία-θύμα