Ο ΔΑΙΜΩΝ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

Μετά την εποχή της κριτικής και της λογοτεχνικής ιστορίας, ήρθε η εποχή της λογοτεχνικής θεωρίας, ή μάλλον των λογοτεχνικών θεωριών που εκδιπλώθηκαν και συγκρούστηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια. Συμφωνούν, ωστόσο, σε ορισμένα σημεία. Αρνούνται κάθε λογής ψυχολογισμό, δέχονται κάποιου είδους φορμαλισμό και, πάνω απ’ όλα, απαρνούνται την κοινή λογική, τις «αυτονόητες ιδέες» περί λογοτεχνίας: το συγγραφέα ως αυθεντία που νοηματοδοτεί το κείμενο· τον κόσμο ως σημείο αναφοράς του έργου· την ανάγνωση ως διάλογο μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη· το ύφος ως επιλογή ενός τρόπου γραφής· τη λογοτεχνική ιστορία ως μεγαλειώδη πομπή των μεγάλων συγγραφέων· την αξία ως αντικειμενική ιδιότητα του λογοτεχνικού κανόνα.
Η θεωρία κλόνισε αυτά τα πιστεύω της κοινής λογικής, αλλά η κοινή λογική πρόβαλε αντίσταση στη θεωρία. Και εκείνη πάλι με τη σειρά της αναγκάστηκε να ανεβάσει τους τόνους προκειμένου να κάνει τον αντίπαλό της να σωπάσει· διακινδύνευσε έτσι το ενδεχόμενο να εγκλωβιστεί σε μια σειρά παραδοξολογιών. Το βιβλίο αυτό ανιχνεύει ακριβώς τη διαμάχη ανάμεσα στη θεωρία και την κοινή λογική, χωρίς να περιορίζεται στον γαλλικό χώρο. Ήρθε επιτέλους το πλήρωμα του χρόνου για να αξιολογήσουμε τη χρυσή εποχή της λογοτεχνικής θεωρίας και να κάνουμε έναν πρώτο απολογισμό.