ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Η νεότερη οικονομική θεωρία επικεντρώνει το ενδιαφέρον της μονοσήμαντα στην παραγωγική αποτελεσματικότητα του οικονομικού συστήματος και μόνον έτσι αξιολογεί την ποιότητά του. Στο ανά χείρας βιβλίο τα οικονομικά συστήματα κρίνονται υπό το πρίσμα της ελευθερίας που επιφυλάσσουν στα μέλη του κοινωνικού σώματος. Ο συγγραφέας διακρίνει τρεις θεμελιώδεις τύπους οικονομικών συστημάτων: (α) της κοινωνίας της (εξαρτημένης) εργασίας, (β) της κοινωνίας της (οικονομικής) σχόλης και (γ) της εταιρικής κοινωνίας/οικονομίας. Το εξελικτικό τους ανάπτυγμα συνέχεται με το βαθμό αποσύνδεσης είτε του ατόμου από το οικονομικό (υπο-)σύστημα είτε του ιδίου του οικονομικού (υπο-)συστήματος από την ιδιοκτησία. Η προσέγγιση αυτή απαντά, μεταξύ των άλλων, στο διπλό ερώτημα: ποιο οικονομικό σύστημα είναι συμβατό με την κοινωνική ελευθερία; Και τι προκαλεί την εκμετάλλευση; Το συμπέρασμα του ανά χείρας έργου είναι ότι η κοινωνική ελευθερία απαντάται μόνο στις φάσεις της κοινωνίας της (οικονομικής) σχόλης και της εταιρικής οικονομίας/κοινωνίας, ενώ το σύστημα της κοινωνίας της (εξαρτημένης) εργασίας, που βιώνει ο νεότερος κόσμος, την αγνοεί, υποβιβάζοντάς την στο απλό (ετερονομικό) δικαίωμα. Ώστε, η εκμετάλλευση είναι άρρηκτα συνυφασμένη με την ιδιοκτησία επί του οικονομικού (υπο-)συστήματος και όχι, όπως νομίζεται, με την ιδιοκτησία επί του κεφαλαίου. Η διάκριση των δύο αυτών συνιστωσών του οικονομικού γίγνεσθαι είναι κεφαλαιώδης, η δε αδυναμία της νεότερης πολιτικής οικονομίας να τη διαπιστώσει αποκαλύπτει τόσο την πρωιμότητα της εξέλιξης της όσο και την ουσία του αδιεξόδου της. Κατά τούτο, η πρόταση του συγγραφέα μπορεί να ειπωθεί ότι τοποθετείται στον αντίποδα της σύγχρονης πολιτικής θεωρίας.