ΠΑΚΟ ΓΙΟΥΝΚΕ

Βεβαίως, αυτό είναι το θέμα του Πάκο Γιούνκε. Ο Πάκο Γιούνκε, ένα χωριατόπαιδο, πρωτοπηγαίνει σχολείο. Η μάνα του δουλεύει υπηρέτρια στο πλουσιόσπιτο του τοπικού μεγιστάνα Ντόριαν Γκριβ, Άγγλου διευθυντή των σιδηροδρόμων της Peruvian Corporation. Τον Πάκο τον στέλνουν σχολείο βασικά για να συνοδεύει και να ψυχαγωγεί τον Ουμπέρτο, γιο των Γκριβ. Ο Ουμπέρτο ταπεινώνει, κακομεταχειρίζεται και ασκεί βία στον Πάκο, τον μικρό υπηρέτη του μικρού αφέντη. Στη σχολική τάξη μεταφέρεται αυτούσια η σχέση αφέντη-υπηρέτη, η οποία είχε διαμορφωθεί στο πλουσιόσπιτο των Γκριβ, δηλαδή "έξω στην κοινωνία". Πώς θα αντιδράσουν ο δάσκαλος, τα άλλα παιδιά, ο ίδιος ο Πάκο;

"Πάκο Γιούνκε": Ένα ιδιότυπο "παιδικό αφήγημα" που έγραψε το 1931, κατά παραγγελία του εκδότη ενός περιοδικού για παιδιά και εφήβους στη Μαδρίτη, ο κορυφαίος Περουβιανός ποιητής Σέσαρ Βαγιέχο (1892-1938), ένας από τους σημαντικότερους ανανεωτές του ποιητικού λόγου τον 20ό αιώνα. Πολύ "θλιβερό για παιδικό", κατά τον επίδοξο εκδότη του, τελικά εκδόθηκε το 1951 στο Περού.
Σήμερα, το μάλλον επίκαιρο αυτό "παλαιό" αριστούργημα -μινιμαλιστικής έμπνευσης και λιτής γραφής- βρίσκεται στα σχολικά βιβλία του Περού· ξεσηκώνοντας, κατά καιρούς, πολεμικές, από δεξιά κι αριστερά, λόγω του γυμνού ρεαλισμού του, απαισιόδοξου και αδιέξοδου, όπως λένε.