ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΜΗΛΟΥ 'Η ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΤΕΛΕΥΤΗΣ

...Και αν δεν ήταν αυτό το μήλο που κρατάω στο χέρι, που η ευωδιά του με δυναμώνει και παρατείνει για λίγο τη ζωή μου, θα είχα ήδη ξεψυχήσει. Με τα λόγια αυτά ο Αριστοτέλης στην επιθανάτια κλίνη του αρχίζει, σύμφωνα με το "Liber de pomo", το τελευταίο μάθημά του, μια τελευταία προτροπή επί φιλοσοφίαν. Το "Liber de pomo", το οποίο μεταφράζεται και σχολιάζεται εδώ, είναι ένα λατινικό κείμενο του 13ου αιώνα -ιδιαίτερα διαδεδομένο κατά τον Μεσαίωνα και σχεδόν άγνωστο στις μέρες μας- στο οποίο αποτυπώνεται μια άκρως ενδιαφέρουσα εικόνα του μετασχηματισμένου Αριστοτέλη των πανεπιστημίων της Δύσης από τον 13ο αι. ως την εποχή του Γαλιλαίου. Το λατινικό έργο αυτοσυστήνεται ως ο τελευταίος κρίκος μιας αλυσίδας μεταφράσεων: Ένα ελληνικό κείμενο -γραμμένο μάλιστα από τον ίδιο τον Αριστοτέλη (!)- μεταφράστηκε αρχικά στα αραβικά, στη συνέχεια από τα αραβικά στα εβραϊκά και, τέλος, από τα εβραϊκά στα λατινικά. Οι μεταφράσεις σώζονται, ενώ για το "πρωτότυπο" δεν υπάρχει καμία απολύτως μαρτυρία στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Με την ελληνική γραμματεία, εντούτοις, το "Liber de pomo" φαίνεται να σχετίζεται ποικιλοτρόπως· όχι μόνο με τον πλατωνικό "Φαίδωνα" και την αρχαία βιογραφική παράδοση, αλλά κυρίως με τον Αριστοτέλη, όπως τον ξέρουμε από ελληνικές πηγές: από τα σωζόμενα έργα του και τα αποσπάσματα των χαμένων, από την αρχαία βιογραφία και από την αρχαία ερμηνεία των πραγματειών του. Αυτές οι σχέσεις εξετάζονται στην παρούσα μελέτη με στόχο την "αναζήτηση" ενός πιθανού ελληνικού προγόνου του "Περί του μήλου", της ιστορίας για τον θάνατο του Αριστοτέλη.