ΣΑΧΑ ΙΣΙ ΒΑΡΟ ΝΙ ΝΑΙ

Σαχά ισί, βαρό νι νάι στη ρομανί, τη γλώσσα των Ρομά, σημαίνει "Τσουκνίδες έχει, αλεύρι δεν έχει". Το συγκεκριμένο τραγούδι συνοδεύει έναν πολύ παλιό και βαρύ χορό, ο οποίος φέρει την τουρκική ονομασία νταουλαρί τσαλάρ, που σημαίνει τα "νταούλια παίζουν" και χορεύεται σε ποικίλες παραλλαγές από διαφορετικές εθνοτικές ομάδες της περιοχής. Οι γεροντότεροι Ρομά πληροφορητές ανακαλούσαν πολύ συχνά στη μνήμη τους το συγκεκριμένο τραγούδι/χορό. Τα συναισθήματα αντιφατικά: πόνος, χαρά και νοσταλγία. Πέρα από όλα τα άλλα, με αυτό τον τρόπο είχαν την ευκαιρία να περιγράψουν τις οδυνηρές ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες που βίωσε η εθνοτική τους ομάδα και να παρουσιάσουν τις δικές τους θέσεις και εκδοχές για τη συγκρότηση των πολιτισμικών ταυτοτήτων και των εθνοτικών ιεραρχιών στον τόπο τους. Η παρούσα μελέτη, η οποία προέκυψε μέσα από συστηματική επιτόπια έρευνα, ασχολείται με τις ρόμικες μουσικές και χορευτικές ταυτότητες που καταγράφονται στην περιοχή Ηράκλεια της ανατολικής Μακεδονίας. Σε αυτό το πλαίσιο η μουσική και ο χορός δεν εκλαμβάνονται ως στατικά και παγιωμένα πολιτισμικά φαινόμενα, αλλά ως ιστορικές και ρευστές κατηγορίες που αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης συλλογικών ταυτοτήτων και ετεροτήτων. Χορός και μουσική εν προκειμένω αποτελούν ταυτόχρονα προϊόντα και διαδικασίες. Αντίστοιχα, ο τόπος δεν εξετάζεται μόνο ως "γεωγραφία", αλλά ως μια ιστορική και δυναμική κατηγορία που συναρτάται άμεσα και διαντιδρά με τον πολιτισμό. Μια γοητευτική απόπειρα αποτύπωσης των προκλήσεων και ιδιαιτεροτήτων που χαρακτηρίζουν το εθνογραφικό παράδειγμα των Ρομά της Ηράκλειας και μια αξιόλογη προσθήκη στην αναπτυσσόμενη ελληνόγλωσση βιβλιογραφία.