ΣΧΗΜΑΤΑ ΙΙΙ

Το βιβλίο αυτό (που πρωτοκυκλοφόρησε στα γαλλικά το 1972, στο πλαίσιο της περίφημης σειράς "Ποιητική", υπό τη διεύθυνση του συγγραφέα και του Tzvetan Todorov) είναι, ανάμεσα στα έργα του Gerard Genette εκείνο που αφορά περισσότερο από κάθε άλλο το ευρύ κοινό. Γιατί περιλαμβάνει την περίφημη μελέτη του "Ο λόγος της αφήγησης: δοκίμιο μεθοδολογίας", που αποτελεί έναν από τους μεγάλους σταθμούς στη συγκρότηση της σύγχρονης αφηγηματολογίας και προσφέρει ένα εύληπτο κι εύχρηστο εργαλείο για την ανάλυση των αφηγηματικών κειμένων.

Με αφετηρία ορισμένα κριτήρια στρατηγικής σημασίας, αποκαλυπτικά της εσωτερικής άρθρωσης του συστήματος -όπως η διάκριση μεταξύ αφηγηματικής πράξης, αφηγημένης ιστορίας και αφηγηματικού κειμένου (αφηγήματος) ή μεταξύ του ποιος λέει (αφηγητής) και ποιος βλέπει (εστιαστής)-, ο Genette οργανώνει τη μελέτη των φαινομένων σε τρία επίπεδα: των χρονικών δομών, των αφηγηματικών τρόπων ή εγκλίσεων, της φωνής του αφηγητή. Με αντικείμενο αναφοράς τα έπη του Ομήρου και το "Αναζητώντας το χαμένο χρόνο" του Μαρσέλ Προυστ, ο συγγραφέας πραγματοποιεί ένα συνεχές "πήγαιν' έλα" ανάμεσα στη θεωρία και στην ανάλυση των κειμένων, πετυχαίνοντας έτσι ν' αποκαλύψει "το γενικό στην καρδιά του ειδικού" και ταυτόχρονα να προσφέρει ένα υπόδειγμα εφαρμογής της μεθοδολογίας σε συγκεκριμένα κείμενα.

Η θεωρία του Genette έχει καθιερωθεί διεθνώς ως μια από τις πιο έγκυρες μεθόδους έρευνας και ερμηνείας των φαινομένων του αφηγηματικού λόγου. Για τον Έλληνα αναγνώστη έχει ένα πρόσθετο ενδιαφέρον, καθώς βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και δανείζεται, σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλους, την ορολογία της από την αρχαία "Ποιητική" και "Ρητορική".