ΤΟ ΠΑΙΔΙ, ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ (ΝΕΟ)

Αρχικά ο Βίννικοτ είχε ρίξει όλο το βάρος στη σχέση μητέρας - νηπίου και την οικογένεια. Προς το τέλος είδε πως υπήρχε κάτι πλατύτερο από τα τρία αυτά στοιχεία, δηλαδή εκείνο που ονομάζουμε κουλτούρα και πολιτισμό. Δεν είναι τυχαίο το ότι ο Βίννικοτ έδωσε στο βιβλίο του τον τίτλο «Παιχνίδι και πραγματικότητα», επειδή η κλινική πείρα του τον δίδαξε ότι μόνο το παιχνίδι κάνει την πραγματικότητα ένα ουσιαστικό κεφάλαιο της ύπαρξης. Εκείνοι που δεν μπορούν να παίξουν, δεν μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν την πραγματικότητα και παραμένουν εγκλωβισμένοι σ' αυτό τον μακάβριο χώρο που είναι η διαμόρφωση ψυχοπαθολογικών συμπτωμάτων ή η παραφροσύνη. Στο «Παιχνίδι και πραγματικότητα» ο Βίννικοτ πρόσθεσε κάτι τελείως καινούργιο ανάμεσα στη φαντασία και τη φαντασίωση. Η ψυχανάλυση είχε κληρονομήσει από τον Φρόιντ την προκατάληψη ότι ο ελεύθερος συνειρμός είναι η βασιλική οδός προς το υποσυνείδητο και η πηγή των συγκρούσεων. Ο Βίννικοτ είδε τον ελεύθερο συνειρμό σε σχέση με το παίξιμο ή την ανικανότητα να παίξουμε.