ΤΟ ΠΟΥΓΚΙ ΚΑΙ Η ΖΩΗ

Ποιο άλλο φαινόμενο προσφέρει καλύτερα από την τοκογλυφία, στη διάρκεια επτά αιώνων στη Δύση, από τον 12ο μέχρι τον 19ο αιώνα, μια δυναμική αντιπαράθεση οικονομίας και θρησκείας, παλιών και νέων αξιών, αμαρτίας και σωτηρίας; Τον 13ο αιώνα, η έξαρση και η διάδοση της νομισματικής οικονομίας απειλούν το χριστιανικό status quo. Ο καπιταλισμός, το νέο οικονομικό σύστημα που είναι έτοιμο να αναδυθεί, προϋποθέτει τόσο μια αλλαγή νοοτροπίας σε ό,τι αφορά στη σχέση των ανθρώπων με τον πλούτο, το χρήμα και το κέρδος, όσο και στη νομιμοποίηση και ευρεία χρήση πρακτικών που ανέκαθεν καταδίκαζε η Εκκλησία. Η εντυπωσιακή πολεμική γύρω από την τοκογλυφία στον Μεσαίωνα αποτυπώνεται εύληπτα σε σημαντικές μαρτυρίες, παραδειγματικούς λόγους των ιεροκηρύκων (exempla), μέσω των οποίων με παραστατικό τρόπο προσπαθούσαν να πείσουν το ακροατήριο για την αξία της χριστιανικής ηθικής. Απέναντι στην αφοριστική προσταγή της Εκκλησίας και της κοσμικής εξουσίας "το πουγκί ή τη ζωή", ο τοκογλύφος αντιπαραθέτει τη βλάσφημη προοπτική "και το πουγκί και τη ζωή". Ανάμεσα στον πλούτο και στην αιώνια ζωή, στην Κόλαση και στον Παράδεισο, ο επονείδιστος αυτός "ρυθμιστής" των οικονομικών συναλλαγών, ο "επί χρήμασι κρεμάμενος", θα δώσει τη δική του μεγάλη μάχη της επιβίωσης.