ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΡΑΗΛ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ

Οι σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των δύο χωρών τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, αρχικά με την προώθηση μιας στενότερης συνεργασίας στο οικονομικό, και στη συνέχεια στο στρατηγικό και στρατιωτικό πεδίο με τη σύναψη διαδοχικών συμφωνιών, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν -από τρίτα μέρη αλλά όχι από τους ίδιους- με τον όρο της συμμαχίας. Οι παράγοντες που επηρέασαν την ισραηλινο-τουρκική προσέγγιση της περιόδου του 1990 εμφανίζονται με τη διαμόρφωση ενός νέου διεθνούς πλαισίου μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την ανάδειξη των ΗΠΑ ως μοναδικής παγκόσμιας υπερδύναμης. Η νέα κατάσταση πραγμάτων κατέστησε επιτακτική την επανεξέταση των ζωτικών συμφερόντων και προτεραιοτήτων του Ισραήλ και της Τουρκίας, ενόψει της υποβάθμισης της στρατηγικής τους σημασίας στον ευρύτερο γεωπολιτικό τους χώρο.

Η συνεργασία μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, κατά τη διάρκεια του απόγειού της τη δεκαετία του 1990, δεν βασίστηκε τόσο στην εμφάνιση των δύο ως συμμάχων για την προάσπιση κοινών θέσεων, όσο στην αξιοποίηση παραγόντων οι οποίοι μπορούσαν να είναι ωφέλιμοι για τη μια χώρα ή την άλλη. Συγκεκριμένα, αναφέρουμε τη στήριξη από το εβραϊκό λόμπι στα τουρκικά ζητήματα ενώπιον του αμερικανικού κογκρέσου ή τις μεσολαβητικές πρωτοβουλίες της Τουρκίας στις προσπάθειες ομαλοποίησης των συριο-ισραηλινών σχέσεων. Επιπρόσθετα, η σύναψη οικονομικών συμβάσεων και η εισροή ισραηλινού κεφαλαίου στην τουρκική αγορά βοήθησε στην περαιτέρω διεύρυνση της συνεργασίας, τόσο με την παροχή ισραηλινής τεχνογνωσίας και την αγοραπωλησία στρατιωτικού εξοπλισμού, όσο και με τη συνεργασία μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών, της τουρκικής ΜΙΤ και της ισραηλινής Μοσάντ.

Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 2010, η προσέγγιση των δύο εταίρων έδειχνε πως είχε φτάσει στα όριά της, λαμβάνοντας υπόψη τη βαθμιαία ρήξη των σχέσεων με την ισραηλινή επιχείρηση στη Λωρίδα της Γάζας, το 2008, με τους λεκτικούς διαξιφισμούς στο Συνέδριο του Νταβάς, το 20