Ο μοναχογιός της Σκεύως βρίσκεται σ' ένα από τα καράβια, τα "σπόρκα", που περνούν την καραντίνα στο νησάκι Τσουγκριά, απέναντι στη Σκιάθο. Είναι η μεγάλη επιδημία της χολέρας του 1865 (και ο Παπαδιαμάντης, που ήταν τότε δεκατεσσάρων χρονών, ασφαλώς θα θυμόταν ζωηρά τις λεπτομέρειες)· για να δη και να περιποιηθή το παιδί της, που το είχε προσβάλει η αρρώστια, καταφέρνει, ντυμένη αντρικά, να την προσλάβουν "βαρδιάνο" στα καράβια και να πετύχη το σκοπό της. Με κέντρο την απλή αυτή υπόθεση πετυχαίνει όμως ο Παπαδιαμάντης να μας δώσει έναν πίνακα πλούσιο σε ποικιλίες, σε αντιθέσεις και σε επεισόδια. Ο μεγάλος Έλληνας πεζογράφος σημάδεψε με το έργο του τα ελληνικά γράμματα, και αποτελεί ένα σημείο αναφοράς στην ευρωπαϊκή λογοτεχνική πραγματικότητα του τέλους του 19ου αιώνα. Όσο ζούσε δεν τυπώθηκε κανένα έργο του. Τα γραπτά του παρέμεναν σκόρπια στις εφημερίδες και στα περιοδικά, όπου είχαν δημοσιευθεί. Σήμερα τα έργα του βρίσκονται συγκεντρωμένα στα Άπαντά του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Σημείωμα του εκδότη Βιογραφικό σημείωμα Αλ. Παπαδιαμάντη Χρονολόγιο Εισαγωγή του Λίνου Πολίτη για το έργο του Αλ. Παπαδιαμάντη "Βαρδιάνος στα σπόρκα" Βαρδιάνος στα σπόρκα Η νοσταλγός Η δασκαλομάννα Άνθος του γιαλού Γλωσσάριο Η κριτική για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη Ενδεικτική Βιβλιογραφία