ΒΥΖΑΝΤΙΟ - ΒΕΝΕΤΙΑ - ΝΕΩΤΕΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Στις 7 με 9 Νοεμβρίου του 2003, στο αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το Πρόγραμμα Ιστορίας των Επιστημών του ΚΝΕ/ΕΙΕ, και το Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας διοργάνωσαν συνέδριο με θέμα «Βυζάντιο-Βενετία-Νεώτερος Ελληνισμός. Μια περιπλάνηση στον κόσμο της ελληνικής επιστημονικής σκέψης».
Το θέμα της αλληλεπίδρασης, όσμωσης, μεταφοράς και άλλων σχέσεων μεταξύ ελληνισμού και Ευρώπης μέσω της Ιταλίας στις επιστήμες και σε αυτό που ευρύτερα ονομάζουμε επιστημονική σκέψη, δεν είναι καινούργιο, είναι μάλιστα πολυσυζητημένο. Παρόλα αυτά, λίγα συνέδρια έχουν επικεντρωθεί σε αυτό το θέμα, και μάλιστα στη Βενετία, τη θαλασσινή πόλη η οποία, από τον 14o αιώνα και μέχρι να την καταλάβει ο Ναπολέων, συγκέντρωσε, εκτός από τα εμπορεύματα, τις γνώσεις της Ανατολής και αντίστοιχα έστειλε στην Ανατολή εκτός από τα εμπορεύματα τις γνώσεις της Δύσης. Οι Έλληνες ερευνητές έχουν την τύχη να διαθέτει η χώρα τους στη μαγευτική αυτή πόλη, το μοναδικό ελληνικό ερευνητικό ίδρυμα που βρίσκεται εκτός συνόρων, το Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας ή απλώς το "Ινστιτούτο", στεγασμένο σε ένα ιστορικό κτήριο, εκείνο της σχολής του Φλαγγίνη, δίπλα στον ναό της ελληνικής κοινότητας. Τα ίδια τα αρχεία του Ινστιτούτου, αλλά και η βοήθεια που προσφέρει στους ερευνητές για να μελετήσουν τα ανεξάντλητα αρχεία και βιβλιοθήκες της Ενετικής Δημοκρατίας, αποτελούν αληθινό θησαυρό για τους ιστορικούς όλων των ειδικοτήτων. Με τη βοήθεια της νυν διευθύντριας Χρύσας Μαλτέζου, οργανώσαμε -εμπνευσμένοι, πολλοί εξ υμών, από την εκεί μακρά ή σύντομη παραμονή μας- το συνέδριο του οποίου έχετε ανά χείρας τα πρακτικά. [...]
Ο μικρός - αλλά περιεκτικός - αυτός τόμος εννοείται ότι δεν εξαντλεί το θέμα. Ελπίζουμε όμως ότι κατατοπίζει τον αναγνώστη καλύπτοντας πολλούς τομείς και μια μεγάλη χρονική περίοδο, και ότι θα παροτρύνει τους ερευνητές να αξιοποιήσουν περαιτέρω τον ανεξάντλητο πλούτο των ενετικών αρχείων και βιβλιοθηκών