Η ΤΗΝΙΑΚΗ ΜΑΡΜΑΡΟΤΕΧΝΙΑ

Απ' όλα τα νεοελληνικά κέντρα μαρμαροτεχνίας, η Τήνος υπήρξε το πιο σημαντικό. Ιδιαίτερα στα Έξω Μέρη, περιοχή απομακρυσμένη από το διοικητικό κέντρο του νησιού, με έδαφος άγονο και με άφθονο μάρμαρο, φυσικό ήταν οι κάτοικοι να προσανατολιστούν προς τη ναυτιλία, τις τέχνες και το εμπόριο, αλλά και να αξιοποιήσουν τα λατομεία. Στον Πύργο και στους κοντινούς οικισμούς του (Πλατιά, Μπεναρδάδο, Μαρλά, Μαμάδο), στα Υστέρνια, και λιγότερο στην Καρδιανή, ολόκληρες οικογένειες καλλιέργησαν την τέχνη του μαρμάρου, από πατέρα σε γιο.
Το μεγαλύτερο από αυτά τα κέντρα ήταν ο Πύργος. Τον 18ο και τον 19ο αιώνα ο Πύργος γνώρισε μεγάλη ακμή και συναγωνίζοταν, ως αυτόνομος «αστικός» πόλος, την πρωτεύουσα του νησιού («Χώρα του Πύργου» και «Χώρα του Αγίου Νικολάου»). Στις αρχές του 20ού αιώνα ο Πύργος είχε περίπου 500 μαρμαράδες και 100 λατόμους. Εξίσου σημαντικό κέντρο, παρά τον μικρότερο πληθυσμό του, αναδείχτηκε και το χωριό Υστέρνια.

(απόσπασμα από το κείμενο του βιβλίου)